Medycyna nuklearna to dział medycyny, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób przy użyciu izotopów promieniotwórczych. Co roku na całym świecie przeprowadza się ponad 40 milionów procedur medycznych z wykorzystaniem substancji promieniotwórczych, a ich liczba stale rośnie wraz z rozwojem nowych terapii i metod diagnostycznych. Obecnie wykorzystuje się je w walce z nowotworami, ale także w kardiologii, neurologii, pneumonologii i pediatrii. Albo nawet w stomatologii i weterynarii.
Zrozumienie zasad medycyny nuklearnej i radioterapii
Medycyna nuklearna wykorzystuje substancje emitujące promieniowanie różnego typu (radioizotopy), które łączone są ze specjalnymi nośnikami chemicznymi, które są w stanie dotrzeć do określonego miejsca w organizmie i zgromadzić się w odpowiedniej tkance. Taką kombinację nazywamy radiofarmaceutykiem. Promieniowanie jest następnie wykorzystywane do terapii. Może też słuzyć diagnostyce, kiedy po nagromadzeniu w guzie lub uczestnictwie w procesie metabolicznym jest rejestrowane przez zewnętrzne czujniki. Rodzaje diagnostyki należące do medycyny nuklearnej to m.in scyntygrafia, PET i SPECT. Istnieje też grupa substancji, tak zwane teranostyki, która słuzy jednoczesnej diagnostyce i terapii.
Jak techniki jądrowe pomagają w walce z nowotworami?
Promieniowanie używane do radioterapii może być emitowane z zewnątrz lub z substancji promieniotwórczej wprowadzonej do ciała pacjenta. Pierwszy sposób nazywamy teleterapią, a drugi brachyterapią. Istnieje również radioterapia molekalurana, w której do ciała pacjenta jest wprowadzany radiofarmaceutyk (np. poprzez połknięcie lub zastrzyk). Odpowiednie substancje chemiczne w radiofarmaceutyku potrafią związać się lokalizować się w narządach lub tkankach w zależności od ich właściwości i drogi podawania. Celem wszystkich tych technik jest zniszczenie nowotworu, zmniejszenie go lub ograniczenie jego wzrostu.
Promieniotwórczość a zdrowie – możemy być spokojni.
Badania i zabiegi przy użyciu substancji promieniotwórczych ratują życie i zdrowie. Nie stwarzają też zagrożenia dla pacjenta ani dla środowiska. Promieniowanie radioaktywne jest bardzo niskie, wyjątkowo ukierunkowane i bardzo krótkotrwałe. Dawki promieniowania używane w terapii i diagnostyce są odpowiednio wyliczane i dostosowywane do potrzeb, tak by promieniowanie skupiło się w odpowiedniej tkance.
Produkcja radioizotopów medycznych
Izotopy promieniotwórcze powstają poprzez napromienianie izotopów stabilnych (niepromieniotwórczych) wiązką protonów w akceleratorze lub neutronami w reaktorze badawczym. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że te pierwsze służą przede wszystkim diagnostyce a te drugie terapii (choć istnieją wyjątki). Izotopy promieniotwórcze używane w terapii powstają na dużą skalę w zaledwie kilku reaktorach badawczych na całym świecie. Niestety łańcuch ich dostaw jest przez to bardzo kruchy. Przeważająca większość z tych reaktorów ma ponad 60 lat. Choć są stale remontowane, to ich czas życia powoli dobiega końca, a na terenie Unii Europejskiej budowany jest zaledwie jeden nowy. Dostrzegła to Komisja Europejska, raportując że bez poważnej zmiany podejścia krajów unijnych do tego tematu, około roku 2040 wystąpią znaczne niedobory tych substancji.
